تواضع

تواضع یکی از موضوعات علم اخلاق اسلامی است که بیشتر خصلت های پسندیده از این سرمایه بزرگ، سرچشمه می گیرند. مرحوم نراقی در «معراج السعاده» در تعریف تواضع می گوید: «تواضع عبارت است از شکسته نفسی که نگذارد آدمی خود را بالاتر از دیگری ببیند و لازمه آن، رفتار و گفتاری است که دلالت بر احترام دیگران می کند. تواضع و فروتنی، اهمیت خاصی در اخلاق اسلامی دارد تا آنجا که خداوند به پیامبرش امر می فرمایند: «ای رسول من پرو بال رحمتت را بر تمام پیروان با ایمانت به تواضع بگستران.» (شعراء، آیه 215) این سفارش به پیامبری است که خداوند در مقام عظمت او فرموده است: «لولاک لما خلقت الافلاک»،« اگر به خاطر تو نبود، هرگز جهان آفرینش را نمی آفریدم.» پیامبری که به حق مصداق کامل خشوع و فروتنی است و این خود از رمزهای موفقیت آن حضرت در پیشبرد اهداف مقدسش و جذب افراد به سوی دین اسلام بود. عدی بن حاتم علت اسلام آوردن خود را چنین بیان می کند: وقتی به مدینه رفتم و از مسجد با آن حضرت به سوی خانه حرکت کردیم، در بین راه پیرزنی از آن حضرت نکاتی را پرسید و آن حضرت با بزرگواری و فروتنی خاص مدتی طولانی کنار او ایستاد و به سوالات او پاسخ داد، وقتی به منزل رسیدیم، زیرانداز خود را برای من انداخت و خودش در مقابل من روی زمین نشست. من گفتم این تواضع از اخلاق انبیاست نه از سلاطین و ایمان آوردم.